Punt 27 Wasserijen en de Brouwerij de Bok

Als u "Onder de Bomen" bent ingeslagen buigt al gauw de weg naar rechts in noordelijke richting. Kiest u echter links in de bocht de inrit van bedrijfsgebouwen, dan komt u bij de vroegere wasserij Peelen. Er zitten nu verschillende kleinere bedrijven en in het appartementengebouw helemaal links achter op het terrein wonen nu studenten. Daaronder en rechts daarvan, onder het enigszins golvende en bestrate bedrijfsterrein, liggen nog de kelders van de voormalige brouwerij de Bok. Deze zijn niet toegankelijk. Rechts daarvan staat een transformatorhuisje en rechts daarvan staan enkele overdekte parkeerplaatsen en kijkt u rechts dáárvan eens (vrij diep) naar beneden het beekdal in. Een meter of vier beneden het bedrijfsterrein ziet u de bedding van de Molenbeek, die sinds 2016 weer water voert, Er is even verder stroomafwaarts een duiker onder de Rijksweg 225.

Onder de Bomen 4, de ingang van het bedrijfsterrein van de
voormalige wasserij Peelen

Ga weer terug naar  "Onder de Bomen" en volg nu de weg verder langs het beekdal. Even verder komt u al spoedig op het hoogste deel van deze heuvel. Nu is daarnaast de ingang van het NH kerkhof.

Voor nadere informatie zie ons blog: http://oudrenkumsewandelingen.blogspot.nl

Het appartementengebouw achterop het terrein. Rechts daarvan staat het
transformatorhuisje. Onder dit gedeelte liggen de kelders van de
voormalige brouwerij de Bok.

Uiterst links het transformatorhuisje. U ziet het Westelijk deel van het
achterterrein met links de parkeergarage en op de achtergrond
het Renkums beekdal.

In de cultuurhistorische wandelgids van Ruud Schaafsma "De Renkumse en Heelsumse beekdalen" vinden we op pp. 105-108 het volgende:
"Herberg De Bock en bierbrouwerij De Bok

Deze tekening van D.A. Clemens uit 1825, 'Gezicht op Renkum', geeft een 
bijzonder tijdsbeeld van het dorp Renkum. Midden in het beekdal stroomt 
de lage beek langs de boompjes. Daarachter de hervormde kerk van 
Renkum en het grote gebouw rechts is vermoedelijk herberg De Bock, 
met aangebouwd de bierbrouwerij. Dit is nog in de tijd dat de herberg 
annex bierbrouwerij aan de zuidkant van de weg stond.

De herberg De Bock wordt in 1649 voor het eerst genoemd. Het gebouw stond aan de zuidkant van de Dorpsstraat, aan het begin van de Bokkedijk. Bij de herberg hoorde een bierbrouwerij. Vanaf 1815 veranderde er veel in de directe omgeving. Willem Offenberg kocht de herberg met een omringend gebied van 30 hectare. Hij liet het oude gebouw slopen en liet rond 1825 een nieuwe herberg aan de noordkant van de weg bouwen met de naam 'De Vergulde Bok'. Van 1851 tot 1866 vergaderde het gemeentebestuur van Renkum - in die tijd de dorpen Renkum en Oosterbeek - om beurten in De Vergulde Bok en De Vergulde Ploeg aan de Benedendorpsweg in Oosterbeek.

Bij de nieuwe herberg De Vergulde Bok werd bierbrouwerij De Bok gebouwd, de opvolger van de brouwerij die enkele tientallen meters naar het westen aan de rand van de Molenbeek had gestaan. Het heldere water van de Molenbeek was essentieel in de bierbrouwerij.

Velen namen in die tijd, vanwege de hoge belasting op het Duitse bier, hun toevlucht tot het zelfvervaardigen van bier. Uit een advertentie in 1858 blijkt dat de brouwervan De Bok ervaren was, want hij had vele jaren in brouwerijen in Beieren en Pruisen gewerkt. De Bok leverde 'Beijersche en andere Bieren'. De familie Offenberg verkocht herberg annex bierbrouwerij in 1859 aan de heer Christiani.

De drie grote kelders van de afgebroken bierbrouwerij De Bok zijn nog intact. 
In de oorlog schuilden omwonenden voor het oorlogsgeweld in de kelders en 
ook zij gebruikten het water uit de put. In 1944-1945 maakten de Duitsers, 
gezien de inmiddels verdwenen (hakenkruis) tekens op de muren, ook gebruik 
van de schuilplaats. Zij hadden stellingen aangelegd op het kerkhof van de 
voormalige katholieke kerk. Foto Ruud Schaafsma.

Drie jaar later stond in de Wageningse Courant een aankondiging van de 'Openbare Verkooping van de vanouds zeer gerenommeerde Bierbrouwerij de Bok'. De bierbrouwerij werd gesloopt en achter de herberg opnieuw opgebouwd. In 1898 stond de bierbrouwerij voor afbraak te koop in de Renkumsche Courant en de gebouwen zijn kort daarna gesloopt. De kelders - gebouwd rond 1860 - zijn echter nog aanwezig onder de gebouwen van de voormalige wasserij Peelen, die hier later gevestigd was. Deze drie kelders hebben tongewelven en zijn ieder maar liefst circa 15 bij 4 meter groot. Ook is er een later aangelegde put met kraakhelder water op 4 meter diepte. Het water uit deze put werd door de bierbrouwerij gebruikt voor de aanmaak van mout. Wellicht is de put in de kelders aangelegd ter vervanging van het beekwater, dat in de tweede helft van de negentiende eeuw steeds meer werd vervuild door de papierfabriek van Sanders."

In de Renkumse Courant van 05-02-1898 stond de verkoop en het einde van de brouwerij als volgt aangekondigd: "Renkum: Verkoop VOOR AFBRAAK de Renkumsche Bierbrouwerij 'de Bok' naast R.C.Kerk." en in dezelfde krant stond een week later: "Opbrengst f 1.050,--. Eigenaar dhr. v. Zeumeren te Tilburg."